Płyta wiórowa - właściwości i rodzaje
PŁYTY WIÓROWE - RODZAJE I ICH WŁAŚCIWOŚCI
.jpg)
1.PŁYTA WIÓROWA
Płyty wiórowe są wykonane z cząstek drewna lub zdrewniałych cząstek roślin jednorocznych, spojone klejem syntetycznym w wyniku prasowania w podwyższonej temperaturze. Stanowią grupę materiałów, które naszą wspólną nazwę płyt z cząstek lignocelulozowych. Nazwy poszczególnych rodzajów płyt należących do tej grupy tworzy się od nazw cząstek, z których płyty wykonano. I tak na przykład płyty wykonane z wiórów drzewnych noszą nazwę płyt wiórowych, a z paździerzy – płyt paździerzowych.
2. OGÓLNE KRYTERIA PODZIAŁU PŁYT
2.1. Ze względu na rodzaj materiału cząstek użytych do wykonania płyt wyróżnia się:
a) płyty wiórowe – wykonane z wiórów drzewnych;
b) płyty paździerzowe – wykonane ze zdrewniałych cząstek łodyg lnu lub konopi;
c) płyty bagassowe – wykonane ze zdrewniałych cząstek łodyg trzciny cukrowej po wytłoczeniu z nich soku zawierającego cukier;
d) płyty korowe – wykonane z cząstek kory drzewnej;
e) płyty z innych zdrewniałych cząstek roślin jednorocznych, np.: łodyg bawełny, łodyg juty, trawy alfa itp.
2.2. Ze względu na przeznaczenie płyty można podzielić na:
a) płyty ogólnego przeznaczenia – przydatne w różnych dziedzinach;
b) płyty specjalnego przeznaczenia – są to płyty modyfikowane – w toku wytwarzania lub po wytworzeniu – w celu nadania im lub polepszenia określonych właściwości. Modyfikację może stanowić zastosowanie specjalnych związków zwiększających odporność płyt, np.: na działanie grzybów rozkładających materiał lignocelulozowy (płyty grzyboodporne), na żerowanie owadów (płyty owadoodporne), na działanie wody i na działanie ognia.
2.3. Ze względu na sposób ułożenia wiórów na przekroju poprzecznym płyty wyróżnia się:
a) Płyty prasowane – wytworzone przy działaniu ciśnienia w kierunku prostopadłym do ich płaszczyzn, w których wióry ułożone są przeważnie do tych płaszczyzn;
b) płyty prasowane za pomocą prasy kalandrowej lub wałowej;
c) płyty wytłaczane – wytworzone przy działaniu ciśnienia w kierunku równoległym do ich płaszczyzn, w których wióry są przeważnie ułożone są prostopadle do tych płaszczyzn (z kanałami rurowymi i bez kanałów rurowych).
2.4. Ze względu na rodzaj środka wiążącego wióry można wyróżnić:
a) płyty wiórowe wiązane spoiwami syntetycznymi:
· płyty wiórowe zwykłe(zwane także prasowanymi) – wytwarzane z normalnych, drobnych lub bardzo drobnych wiórów;
· płyty wiórowe orientowane (OSB) – wykonane z dużych wiórów o wydłużonym kształcie, ułożonych osiami podłużnymi w jednym kierunku arkusza;
· płyty wiórowe wielkopłatkowe – wykonane z dużych wiórów płatkowych, zaklejonych klejem odpornym na działanie czynników atmosferycznych.
b) płyty wiórowe wiązane spoiwami mineralnymi;
· płyty cementowo-wiórowe – wytworzone z wiórów drzewnych spojonych cementem;
· płyty magnezytowo-wiórowe – wytworzone z wiórów drzewnych spojonych spoiwem magnezytowym oraz klejem melaminowo-mocznikowo-formaldehydowym;
· płyty gipsowo-wiórowe – wytworzone z wiórów drzewnych spojonych gipsem.
3. PODZIAŁ PŁYT WIÓROWYCH PRASOWANYCH (zwykłych)
3.1. Ze względu na budowę:
a) płyty jednowarstwowe – zbudowane z wiórów tworzących jednorodną warstwę;
b) płyty wielowarstwowe – składające się z kilku warstw różniących się kształtem i wielkością tworzących je wiórów, gęstością oraz zawartością kleju. Rozróżnia się płyty: trzywarstwowe – składające się z dwóch warstw zewnętrznych i warstwy wewnętrznej, oraz pięciowarstwowe – składające się z dwóch warstw zewnętrznych, dwóch warstw pośrednich i warstwy wewnętrznej. Warstwy zewnętrzne są najczęściej zbudowane z drobnych cienkich wiórów płaskich albo bardzo drobnych wiórów zwanych mikrowiórami. Warstwy pośrednie są z reguły zbudowane z cienkich wiórów płaskich, a warstwy wewnętrzne – z wiórów grubszych i większych. W warstwach zewnętrznych i pośrednich zawartość kleju jest większa niż w warstwie wewnętrznej; większa jest również gęstość tych warstw. Dzięki temu płyta wielowarstwowa ma zwarte warstwy przypowierzchniowe, co nadaje jej większą wytrzymałość na zginanie i mniejszą chropowatość powierzchni w porównaniu z płytami jednowarstwowymi o tej samej gęstości i zawartości kleju.
c) płyty frakcjonowane, – w których wielkość wiórów zwiększa się bezstopniowo od płaszczyzn płyt ku jej środkowi. Płyty te jakkolwiek nie mają wyraźnego podziału na warstwy, to jednak – dzięki zgrupowaniu drobnych wiórów o większej zawartości kleju w pobliżu płaszczyzn – są zbliżone pod względem właściwości do płyt wielowarstwowych;
d) płyty warstwowo frakcjonowane – są to płyty warstwowe, w których wszystkie lub najczęściej tylko warstwy zewnętrzne są frakcjonowane (schemat 1, budowa płyt).
3.2. Ze względu na kształt i wymiary wiórów:
a) płyty wiórowe standardowe – są to płyty ogólnego przeznaczenia, wytworzone z normalnych wiórów płaskich lub wiórów drzazgowych;
b) płyty wiórowe z warstwami zewnętrznymi z mikrowiórów – są to płyty wielowarstwowe, w których warstwy zewnętrzne są wykonane z bardzo drobnych wiórów, tzw. mikrowiórów, nadających powierzchni bardzo małą chropowatość. Płyty te nadają się głównie do produkcji mebli.
c) płyty wiórowe płatkowe – są to płyty wytworzone z wiórów płaskich o większej szerokości, nadającej wiórom kształt płatków. Płyty te są produkowane głównie w USA do celów budowlanych.
3.3. Ze względu na rodzaj zaklejenia płyty można podzielić na dwa typy (wg DIN 68800 Teil 2):
a) typ V 20 – są to płyty nieodporne na działanie czynników atmosferycznych i przeznaczone do stosowania w warunkach, w których może występować jedynie krótkotrwałe pośrednie lub bezpośrednie nawilżanie płyty;
b) typ V 100 – są to płyty odporne na działanie czynników atmosferycznych i przeznaczone do stosowania w warunkach, w których może występować długotrwałe nawilżanie lub krótkotrwałe zamoczenie płyty.
3.4. Ze względu na gęstość:
a) lekkie – o gęstości do 500kg\m3;
b) średnio ciężkie – o gęstości 500-750kg\m3;
c) ciężkie – o gęstości ponad 750kg\m3.
3.5. Ze względu na grubość:
a) cienkie – grubość do 7mm;
b) średniej grubości – 7-25mm;
c) grube – powyżej 25mm.
3.6. Ze względu na stan powierzchni:
a) powierzchnia surowa nie szlifowana;
b) powierzchnia surowa szlifowana lub strugana;
c) powierzchnia surowa powlekana płynami;
d) powierzchnia laminowana lub oklejana fornirami, papierami dekoracyjnymi nasyconymi żywicami i pokrywane laminatami.
4. PODSTAWOWE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WŁAŚCIWOŚCI PŁYT
Płyty wiórowe charakteryzują się następującymi podstawowymi właściwościami: gęstością, wilgotnością, spęcznieniem i nasiąkliwością po moczeniu w wodzie, wytrzymałością na zginanie statyczne oraz wytrzymałością na rozciąganie w kierunku prostopadłym do płaszczyzny płyty. Zależnie od potrzeb charakterystykę płyt uzupełnia się podając inne ich właściwości fizyczne, mechaniczne lub technologiczne, jak np.: chropowatość powierzchni, stabilność kształtu, zdolność utrzymywania wkrętów.
4.1. Wpływ budowy płyty na jej właściwości jest związany ze sposobem ułożenia cząstek w płycie oraz rozkładem gęstości na jej przekroju poprzecznym. Następstwem równoległego do płaszczyzn ułożenia cząstek w płycie prasowanej jest bardzo nieznaczne spęcznienie płyty na długość i szerokość. W kierunku prostopadłym do płaszczyzny płyta wykazuje znaczne spęcznienie i stosunkowo niewielką wytrzymałość rzędu dziesiątych części Mpa. To duże spęcznienie wynika z jednej strony z dużego pęcznienia materiałów lignocelulozowych w kierunku prostopadłym do włókien a z drugiej strony – z tendencji powrotu sprasowanych cząstek lub ich części do pierwotnej grubości. Wprowadzenie warstwowej budowy płyty umożliwia uzyskanie poprawy – w stosunku do płyt jednowarstwowych – dwóch ważnych właściwości płyt: wytrzymałości na zginanie i chropowatości powierzchni. Jeżeli przyjmie się wg Keylwertha (1958) uproszczony model płyty trzywarstwowej, składający się z trzech warstw o stałej gęstości na ich przekroju poprzecznym i stałym module sprężystości każdej warstwy, to rozkład naprężeń przy jej zginaniu wygląda następująco.
